Egzorcyzmy to posługa uwalniania od wpływu zła, którą pełnił Jezus Chrystus i którą zlecił czynić swoim uczniom słowami: "Uzdrawiajcie chorych, wskrzeszajcie umarłych, oczyszczajcie trędowatych, wyrzucajcie złe duchy" (Mt 10:8).

Czym Jest Egzorcyzm

Pod ogólnie rozumianą nazwą egzorcyzmu można rozumieć:
 

1.    Egzorcyzm uroczysty (wielki, publiczny), który ma na celu wyrzucenie złego ducha z opętanej osoby oraz uwolnienie od wpływów demonicznych. Jest odprawiany wedle zaleceń Rytuału rzymskiego przez ordynariusza diecezji, np. biskupa. Egzorcystą może być także każdy  kapłan, który działa jako egzorcysta w imieniu i autorytecie Kościoła na mocy władzy otrzymanej w święceniach kapłańskich oraz za zezwoleniem ordynariusza diecezji. Zasada ta jest sprecyzowana w Prawie Kanonicznym KPK 1172.

2.    Egzorcyzmy prywatne (mniejsze, proste) to modlitwy do indywidualnego odmawiania przez wszystkich wiernych, np. w chwilach pokus i dręczeń pochodzących od złego ducha. W ten zakres wchodzą również Modlitwy o uwolnienie, czyli modlitwy wstawiennicze, z których mogą korzystać wszyscy kapłani i wspólnoty religijne pod przewodnictwem kapłana lub diakona. Choć te modlitwy mają za zadanie uwolnienie od wpływów demonicznych, to nie są egzorcyzmami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Modlitwy takiej nie powinno przeprowadzać się w przypadku stwierdzenia opętania, kiedy potrzebny jest egzorcyzm uroczysty. Takie modlitwy nie zawierają formuł egzorcyzmu uroczystego z Rytuału rzymskiego.

3.    Egzorcyzm chrzcielny włączony od początków chrześcijaństwa w sakrament chrztu świętego jako specjalna modlitwa.

4.    Stosowanie egzorcyzmowanej wody, oleju, soli i kadzidła przez każdego wiernego w odpowiednich sytuacjach. Woda, olej, sól, kadzidło może zostać pobłogosławione przez każdego kapłana (nie tylko egzorcystę) zgodnie z modlitwą Rytuału rzymskiego.
 

Często za praktyki uwalniające zabierają się osoby nieświadome zagrożenia, np.: świeccy, bioenergoterapeuci, wróżki, zaklinacze i inni. Ich działania cechują się tym, że w pierwszym etapie następuje pozorne polepszenie stanu dręczonej osoby (jest to efekt placebo albo zwodzenie szatańskie), po czym dolegliwości wracają z większą siłą. Należy zatem wystrzegać się takich "uzdrowicieli" zdając się na pomoc kapłanów egzorcystów .

Błogosławieństwo otrzymane z rąk kapłana nie będzie skuteczne, o ile otrzymująca je osoba nie będzie miała woli nawrócenia, tj. zerwania z grzechem. Nie można pozostawiać diabłu otwartych drzwi do własnej duszy, ponieważ ten może wrócić i atakować ze zdwojoną siłą. Jezus w Ewangeli wg św. Mateusza uczy nas, że "Gdy duch nieczysty opuści człowieka, błąka się po miejscach bezwodnych, szukając spoczynku, ale nie znajduje. Wtedy mówi: Wrócę do swego domu, skąd wyszedłem; a przyszedłszy zastaje go nie zajętym, wymiecionym i przyozdobionym. Wtedy idzie i bierze z sobą siedmiu innych duchów złośliwszych niż on sam; wchodzą i mieszkają tam." Zatem właściwym celem egzorcyzmu nie jest samo wyrzucenie złego ducha i odcięcie jego wpływów, ale przede wszystkim nawrócenie danego człowieka i skierowanie go na drogę żywej wiary. Podstawę uwolnienia stanowi nawrócenie się i zerwanie ze złem.

 Kto sprawuje egzorcyzmy? Kim jest egzorcysta?

 1. Egzorcyści  w Kościele

Powaga sakramentalium i charakter egzorcyzmu wymagają, by posługa egzorcystyczna była sprawowana tak, jak nauczył Jezus Swoich uczniów, w duchu posłuszeństwa i zgodnie z praktyką Kościoła. Egzorcysta w Kościele katolickim to biskup diecezjalny albo wyznaczony przez niego kapłan, który otrzymuje specjalne zezwolenie do sprawowania egzorcyzmów. Zezwolenia takiego udziela biskup na stałe lub doraźnie kapłanom odznaczającym się "pobożnością, wiedzą, roztropnością i nieskazitelnością życia, oraz specjalnie przygotowanym do tego zadania"

Ksiądz egzorcysta w swojej misji uwalniania od złych duchów kieruje się zalecaniami Rytuału rzymskiego, zdobytą wiedzą i własnym doświadczeniem. Egzorcystę obowiązuje duża ostrożność w rozeznaniu, ocenia w jaki sposób mogło dojść do wpływu złego ducha na daną osobę oraz rozpoznaje, czy nie cierpi na zaburzenia psychiczne. Zdaje sobie sprawę, że szatan nie chce uwolnienia człowieka, dlatego unika egzorcyzmu i czasem  ukrywa swoją obecność. Dokładne rozeznanie możliwych przyczyn działania złego ducha i tego objawów, a następnie egzorcyzm pozwala kapłanowi-egzorcyście stwierdzić, czy dana osoba jest rzeczywiście pod wpływem diabła oraz jaki jest stopień i przyczyny tego wpływu.

Trzeba wyraźnie podkreślić, że tylko egzorcyzmy przeprowadzane przez kapłanów do tego uprawnionych na mocy biskupa mają uzdrowicielską moc. Wszystkie inne praktyki przypominające egzorcyzmy, które przeprowadzone przez świeckich, a także przez nieupoważnionych duchownych, nie przynoszą prawdziwego uwolnienia, ale są tego karykaturą.

2. Inni kapłani i świeccy

Kapłani nie posiadający zezwolenia biskupa mogą modlić się modlitwą o uwolnienie danej osoby, która jednak nie stanowi egzorcyzmu uroczystego i nie zawiera formuł zwracania się wprost do złego ducha w przypadku opętania demonicznego. Wszyscy kapłani mogą także dokonywać egzorcyzmu wody, oleju, soli i kadzidła.

Wierni mają do dyspozycji potężne narzędzie egzorcyzmu prostego. Mogą go stosować w odpowiedniej sytuacji, np. w chwilach pokus, dręczeń itd. Mogą także modlić się wraz księdzem modlitwą o uwolnienie i należeć do ruchów, gdzie praktykowany jest egzorcyzm prosty. Powinni otaczać modlitwą krewnych i znajomych, którzy są pod wpływem demonicznym, pozostając w stałym kontakcie z księdzem egzorcystą.

W przypadku stwierdzenia rzeczywistego opętania, nigdy i w żadnych okolicznościach świeccy ani kapłani bez upoważnienia biskupa, nie mogą samowolnie odprawiać egzorcyzmu uroczystego. Mogą za to uczestniczyć w egzorcyzmie jako osoby modlące się i pomagające księdzu egzorcyście.

3. Świeccy "egzorcyści"

W ostatnich latach coraz popularniejsze są usługi tzw. świeckich "egzorcystów", którzy obiecują wyrzucenie złego ducha. Są to np. wróżki, bioenergoterapeuci, jasnowidze, znachorzy i inni. Czasem powołują się na to, że działają w Kościele albo posiadają jakieś uprawnienia i kwalifikacje. Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że świeccy "egzorcyści" działają w niezgodzie z Kościołem. Duch nieposłuszeństwa wyraża się tym, że wykonują czynności o zakamuflowanych charakterze okultystycznym i spirytystycznym; odrzucają wiedzę związana z rozeznawaniem; nie oferują osobom zniewolonym długofalowej pomocy; a za swoje usługi pobierają pieniądze. Tym samym ich działalność ma zwykle charakter komercyjny i prowadzi do wmawiania osobom naiwnym, że są one opętane. Groźne jest także to, że w przypadku jawnych lub zakamuflowanych okultystów i spirytystów dochodzi do pogorszenia stanu a nawet do opętań. Okultyzm i spirytyzm sprowadza się w swojej istocie do kontaktowania się ze złym duchem i zawierania z nim zobowiązań, które nigdy nie są korzyścią dla ludzkiej duszy.

Mocy oddziaływania tych osób poprzez "uzdrawianie" i "egzorcyzmowanie" nie można wykluczyć, niemniej trzeba pamiętać, że tego typu zdolności pochodzą jedynie od złego ducha, o ile nie ma się do czynienia z oszustwem. Nawet jeśli dojdzie do poprawienia stanu danej osoby, to trzeba zwrócić szczególną uwagę na skutki. Praktyka dowodzi, że jeśli nie jest to efekt lepszego samopoczucia psychicznego (placebo), to poprawa z czasem mija albo następują inne komplikacje zdrowia u tej osoby lub u jej bliskich. Bardzo częstym skutkiem jest osłabienie wiary i pobożności, a czasem wręcz dręczenia demoniczne zniechęcające do wiary w Boga, aż po opętanie. Podsumowując: kontaktowanie się z tymi osobami jest samo w sobie niebezpieczne, nie mówiąc już o powierzaniu im spraw uwolnienia od wpływu złego ducha.

Przebieg Egzorcyzmu

Poza kapłanem w egzorcyzmie mogą wziąć udział kapłani i świeccy, którzy mają za zadanie modlić się w intencji dręczonej osoby i pomagać księdzu w razie takiej potrzeby. Nie mogą oni wypowiadać jakiejkolwiek formuły egzorcyzmu.

1. Rozeznanie

Pierwszym zadaniem egzorcysty jest rozpoznanie, czy ma do czynienia z rzeczywistym wpływem złego ducha oraz wykluczenie (np. na podstawie opinii lekarza) zaburzeń psychicznych. Jeśli jest podejrzenie co do działania demonicznego, przeprowadza się rozpoznanie możliwych przyczyn i objawów. Ksiądz egzorcysta ocenia skalę zakorzenienia zła i to, w jaki sposób szatan oddziaływuje na człowieka (np. przez obsesje demoniczne, dręczenie, opresje, opętanie). W drugiej kolejności przeprowadza się modlitwę o uwolnienie,  która poza skutkiem duchowym  pozwala upewnić się, czy dana osoba jest istotnie pod wpływem złego ducha. Jeśli w czasie jej odmawiania pojawią się dodatkowe objawy świadczące o wpływie złych mocy, wtedy przechodzi do egzorcyzmu uroczystego.

2. Egzorcyzm

Pełne egzorcyzmy obejmują obszerne modlitwy wstępne, po których następują trzy różne egzorcyzmy właściwe (wedle z Rytuału 2000 r.). Na początku egzorcysta kropi osobę wodą święconą na upamiętnienie oczyszczenia otrzymanego w chrzcie świętym. Następuje modlitwa: litania, czytanie psalmów i Ewangelii. Ksiądz egzorcysta kładzie ręce na osobę dręczoną błagając Ducha Świętego, aby zły duch odszedł od niej. Podczas modlitwy tchnie w twarz dręczonego ("zgładzi go tchnieniem ust swoich i zatraci objawieniem swego przyjścia" 2 Tes 2,8). Następnie recytuje się wyznanie wiary albo odnawia przyrzeczenia chrzcielne. Następuje Modlitwa Pańska (Ojcze Nasz...), po której egzorcysta ukazuje Krzyż święty i błogosławi osobę dręczoną. Wypowiada formułę błagalną skierowaną do Boga oraz formułę rozkazującą wyrzucającą diabła w imię Jezusa Chrystusa. Egzorcyzmy kończą się pieśnią dziękczynną, modlitwą oraz błogosławieństwem.

Zwykle modlitwa o uwolnienie przebiega w sposób spokojny. W trakcie egzorcyzmów nad opętanymi mogą wystąpić manifestacje złego ducha. Osoba, nad którą sprawuje się to sakramentalium, może odczuwać niepokój, zmęczenie, osłabienie, czasem występują bóle żołądka, głowy, gardła i kręgosłupa.  W rzadkich przypadkach opętań mogą wystąpić dodatkowe zjawiska u osoby opętanej, jak np. mówienie obcymi językami (których ta osoba się nie uczyła), słabnięcie albo siła niewspółmierna do  budowy ciała człowieka, znajomość rzeczy ukrytych, występowanie na ciele symboli związanych z szatanem, wypluwanie przedmiotów. W ten sposób demon stara się przeszkadzać egzorcyście i wyraża swoją wściekłość.  Jednak owładnięcie szałem występuje dość rzadko.

Skuteczność egzorcyzmu